İbnu’s-Sebil [10]
“İbnü’s-sebil” (yurdundan) ayrılmış misafirdir. (Yolla olan) zorunlu ilişkisinden dolayı “ibnü's-sebil” denmiştir. Yol kesen hırsız için “ibnu't-tarik” denildiği gibi. [11] “İbnü's-Sebil”, misafir demektir. Malından uzak kalan kişiye işaret ettiği de söylenmiştir. [12] “Menzilinden uzak misafire ibnü'’s-sebil denir. Yola nisbet edilmesi, onunla özdeş olması sebebiyledir.” [13] “Ibnü's-sebil (lafzen “yolun oğlu”) ifadesi, evinden uzakta olan herhangi bir kimseyi ve özellikle, bu durumdan dolayı geçim için yeterli imkana sahip bulunmayan kişiyi gösterir. [14] Daha geniş anlamda ise, herhangi bir sebepten dolayı geçici veya sürekli olarak evine dönemeyen kimseleri, mesela politik sürgün veya mültecileri ifade eder.” [15] “İbnü's-Sebil”; ailesinden ve ülkesinden uzakta kalmış yolcular…”[16] Îbnu's-Sebîl[17], yolda kalmış yolcu demektir. Öyle ki memleketinde malı mülkü olsa da, yolda herhangi bir sebeple yoksul düşmüş muhtaç olmuş, olabilir. Bu itibarla lekit olan çocukları (kimsesiz çocukları, sokak çocuklarını) da bu bağlamda değerlendirmek gerekir. [18] îbnü's-sebil ile ilgili yukarıdaki nakillerden de anlaşılacağı üzere bu terkip; “misafir, yolcu, yolda kalmış” gibi deyimsel ifadelere tekabül etmektedir. Türkçe Kur'an çevirilerinin genelinde bu terkip deyimsel ifadesi yansıtılacak biçimde tercüme edilmiştir. Ancak biz yine de Çantay ve Bulaç'm meallerindeki ilgili çeviriler üzerinde durmayı uygun görüyoruz. Çantay: Bakara: 2/177... yol oğluna (yolda kalmış müsafirlere) ... Bakara: 2/215... yol oğlunun (müsafirin ...) Enfal: 8/36... yolda kalmışa... Enfal: 8/41... yolcunun... Tevbe: 9/60... ve yol oğluna (yani memleketinde zengin bile olsa meşru bir maksatla seyr-u sefer ederken muhtaç kalmış olan yolculara). Merhum Çantay, bu ayetle ilgili şu notu düşmüştür: “Ibnü's-sebil” in sokağa atılmış çocuklara (“lukata”ya) şümulünü aşikar görenler vardır. İsra: 17/2...yolda kalmışa... Rum: 30/38... yol oğluna (yolcuya)... Haşr: 59/7...yolda kalanlara... Bulaç: Bakara: 2/177 ...yol oğluna (yolda kalmışa) ... Bakara: 2/215 ... ve yol oğluna (yolda kalmışa)... Nisa: 4/36 ... yolda kalmışa ... Enfal: 8/41 ... yolcunun ... Ali Bulaç, bu ayetle ilgili olarak şu notu düşmüştür: Başka ayetlerde de geçen “ibn-i sebil”in tam karşılığı “yol oğIu”dur. Bundan, yolcu veya yolda kalmış kimseleri anlamak gerekir. Tabii mali yardım hakkını kazanan herhangi bir yolcu değil, fakat malı, parası bitmiş, sıkıntı ve zorluk içinde olan kimsedir. Tevbe: 9/60... yolda kalmış(lar) ... İsra: 17/26...yolda kalmışa ... Rum: 30/38...yolcuya ... Haşr: 59/7... yolda kalmışlara ... Dikkat edilirse hem merhum Çantay hem de Bulaç “ibnü's-sebil'in karşılığı olarak “yol oğlu” tabirini kullanmakta ve bunu yer yer açıklamaktadırlar. Oysaki, ne böyle bir tercümeye ne de bunu açıklama çabasına gerek vardır. Çünkü tercümede esas olan, tercümesi yapılan unsurun tercüme edildiği dildeki en uygun karşılığını bulmaktır. Bu açıdan, îbnu's-sebil “yol oğlu” değildir. Hem Türkçe'de “yol oğlu” diye bir ifade de yoktur ve kullanılmamaktadır. Yani, daha açık bir ifadeyle, bugün Türk dilindeki “yolcu, misafir, yolda kalmış” gibi ifadelerin karşılığı “yol oğlu” değildir. Kaldı ki “ibnu's-sebil” derken Arapların zihninde de “veledu't-tarik” yani “yolun oğlu” gibi acaip bir ifade oluşmamaktadır. Bilakis, bunu “yolcu, yolda kalmış, misafir vb” şeklinde anlamaktadırlar. Aynca Araplar, “ibn” kelimesini bazı durumlarda “oğul” anlamını hiçbir surette çağrıştırmayacak şekilde de kullanırlar. Özellikle herhangi bir şahsın yaşı gündeme geldiğinde; misalen; “fulanun ibnu tis'atin ve tis'ine senetin”[19] derler. Bu ifadenin Türkçe'ye “falanca 99 yılın oğludur” diye tercüme edilmesi ve ardından “99 yaşındadır “diye açıklanması doğru değildir. Sonuç olarak şunları söyleyebiliriz: “ibnu's-sebil” terkibinin yer aldığı ayetler tercüme edilirken “yol oğlu” şeklindeki bir ifadeye yer verilmemeli, bunun yerine “yolcu ve yolda kalmış” tabirlerinden tercümesi yapılan ayete en uygun olanı seçilmelidir Örnek: Bakara: 2/177: ... Yetimlere, yoksullara, yolculara, dilencilere...[20]
16.02.2009 tarihinden beri 4498 defa okundu. Son takip: 21.11.2024 - 09:22
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.